Onderzoek opkomst gemeenteraadsverkiezingen 2022

In mei 2022 deden inwoners van Delft mee aan een onderzoek over de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen 2022. Het onderzoek wilde inzicht krijgen in de oorzaken van de dalende opkomst van de afgelopen jaren. Delftenaren kregen de vraag waarom zij wel of niet hebben gestemd.

Onderzoek

Leden van het Delft Internet Panel (DIP) vulden een vragenlijst in. 1.270 leden deden mee (respons: 59%). Daarnaast deden 385 jongeren mee via de jongerenwerving. In totaal vulden 1.655 Delftenaren de vragenlijst in.

Stemmen of niet?

De panelleden kregen de vraag of zij hebben gestemd. 8 van de 10 respondenten stemden bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen. 17% gaf aan niet te hebben gestemd. De overige 2% zei dat zij niet stemgerechtigd waren.

Het percentage stemmers in dit onderzoek is veel hoger dan de opkomst bij de verkiezingen (51,6%). Dit komt waarschijnlijk doordat het Delft Internet Panel uit betrokken bewoners bestaat. Zij doen vrijwillig mee en geven regelmatig hun mening over onderwerpen in de stad.

Vergelijken we het stempercentage van DIP-leden met dat van extra geworven jongeren, dan is het verschil duidelijk. DIP-leden stemden vaker (88%) dan de extra geworven jongeren (70%). Toch is het stempercentage onder deze jongeren nog steeds hoog.

Dit verschil kan betekenen dat mensen eerder meedoen aan een verkiezingsonderzoek als zij zelf hebben gestemd.

Redenen om wel te stemmen

Bewoners kregen de vraag waarom zij stemden bij de gemeenteraadsverkiezingen. In de tabel staan de antwoorden verdeeld in 6 categorieën.

De meeste bewoners noemen het (voor)recht of plicht om te stemmen als reden om te stemmen. Zij zien het als een democratisch recht en burgerplicht. En vinden dat een democratie werkt doordat iedereen stemt. Het hoort bij een democratie.

Daarnaast voelen veel bewoners zich dankbaar dat zij mogen stemmen. Ze vinden dit niet vanzelfsprekend en zien het als een verworven recht. Sommigen noemen dat vrouwen vroeger niet mochten stemmen. Bewoners stemmen uit verantwoordelijkheid of principe. Zij leerden vaak van hun ouders dat stemmen belangrijk is. 6 van de 10 bewoners noemen dit als reden.

Ongeveer een derde stemt om inspraak of invloed te hebben. Zij willen het beleid, de samenstelling van de raad of het bestuur beïnvloeden. Door te stemmen hopen ze tegengas of richting te geven. Ook vinden ze het belangrijk hun mening te geven en hun stem niet verloren te laten gaan.

Nog ongeveer 1 op de 10 stemt uit betrokkenheid bij de stad. En de toekomst ervan. Zij zien het belang van de gemeenteraad en haar invloed dichtbij huis. Deze bewoners hopen op een lokale verandering of willen meedenken over lokale kwesties.

Minder dan 1 op de 10 stemt op een partij die past bij hun mening of waarin zij vertrouwen hebben. Zij willen een partij steunen of voorkomen dat een andere partij te groot wordt. Sommigen zijn politiek actief, bijvoorbeeld als partijlid of kandidaat.

Een kleine groep (4%) stemt omdat zij vinden dat je anders niet mag klagen over de gemeenteraad. Anderen noemen praktische redenen. Zoals dat stemmen makkelijk is, ze tijd hadden of ook gingen stemmen voor een ander.

Keuze voor partij maken

Hoe maakten bewoners hun keuze voor een partij? Op deze vraag konden zij meerdere antwoorden geven. In de tabel staan de antwoorden verdeeld in 9 categorieën.

De helft van de bewoners gebruikte de online stemhulp MijnStem. 4 van de 10 spraken erover met vrienden of familie. Evenveel bewoners lazen artikelen over de verkiezingen in lokale media. 3 van de 10 bewoners lazen het overzicht van de verkiezingsprogramma’s in de Stadskrant Delft. Een vijfde stemt altijd op dezelfde partij.

4% bezocht een debat of volgde er een online. Genoemde debatten zijn onder andere:

• Het lijsttrekkersdebat in Theater de Veste
• Debatten bij The Culture in Buitenhof, Omroep Delft en TU Delft
• Het klimaatdebat in de bibliotheek
• Andere thema- en ondernemersdebatten

16% gaf een open antwoord. Veelgenoemde keuzes waren:

• Partijprogramma's lezen of websites van partijen raadplegen
• Andere stemwijzers invullen, zoals kieswijzer of stemwijzer. En daarover extra informatie opzoeken.
• Stemmen op basis van landelijke ontwikkelingen of prestaties van partijen in eerdere jaren
• Stemmen op een bekende, een persoon of binnen een vertrouwede politieke hoek
• Zelf lid zijn van een partij of verkiesbaar zijn

Redenen om niet te stemmen

Bewoners die niet stemden, gaven in open antwoorden hun redenen. De resultaten staan in onderstaande tabel.

De meeste bewoners (30%) noemen een praktische reden. Bijvoorbeeld dat ze in het buitenland waren of op vakantie. Of dat ze ziek waren, corona hadden of geen tijd hadden door drukte.

17% stemde niet omdat ze stemmen zinloos vinden. Of omdat ze geen vertrouwen hebben in de politiek. 14% wist niet op welke partij ze moesten stemmen. Ze gaven daarvoor verschillende redenen.

Ruim een tiende vond dat stemmen niet hun verantwoordelijkheid was. Sommigen wisten niet of ze mochten stemmen, bijvoorbeeld door een buitenlandse nationaliteit.

Ook ruim een tiende voelde zich niet vertegenwoordigd door de bestaande partijen. Sommigen vonden geen partij die hen aansprak. 8% had geen behoefte om te stemmen. Ze noemden een gebrek aan interesse in lokale politiek of weinig betrokkenheid bij de stad.

Kleine groepen bewoners vergaten de verkiezingen (6%). Of stemden niet omdat ze het op de dag zelf vergaten (5%). De categorie ‘overig’ bevat diverse redenen. Bijvoorbeeld: geen stemkaart ontvangen of een principiële keuze om niet te stemmen.

Opmerkingen

Aan het einde van de vragenlijst kon iedereen nog opmerkingen geven over het stemmen of in het algemeen. 4% gaf een opmerking over het stemmen, 5% een algemene opmerking. Ze noemen uiteenlopende zaken. Hieronder ziet u de meermalen genoemde opmerkingen.

• Afstand politiek tot burger te groot. Weinig of geen vertrouwen in de politiek (maar ben wel gaan stemmen). Gevoel dat het niet uitmaakt te gaan stemmen, politici luisteren niet, gaan hun eigen gang. Zichtbaarheid van de politiek. Rol lokale media. Ik begrijp de dalende trend. Heb getwijfeld om te gaan stemmen. Gemeente(raad) moet meer doen om het vertrouwen terug te winnen.
• Partij heeft veel stemmen gekregen maar mag niet meedoen bij het vormen van het nieuwe bestuur. Geen college volgens de verkiezingsuitslag.
• Belang van stemmen meer onder de aandacht brengen. Vooral bij jonge mensen. Of juist de mensen die het vertrouwen kwijt zijn.
• Het was fijn op meerdere dagen te kunnen gaan stemmen.
• Anders willen stemmen. Bijvoorbeeld per post, DigiD of online. Machtigen eenvoudiger. Het stemmen ging niet naar wens (diverse redenen).
• Studenten zijn ‘tijdelijke’ inwoners maar maken door hun aantal met een studentenpartij deel van de raad. Niet eens met de grote invloed van studenten in de raad.
• Wens voor Engelstalige informatie over de verkiezingen.
• Stemwijzer was niet heel goed, weinig onderscheidend.
• Regels machtigen onduidelijk. Je kunt niet meer voor een ander gaan stemmen als je zelf al gestemd hebt.